Bijstandstrekkers, een column

De licht bespotte term "bijstandstrekkers" hoor je eigenlijk niet meer in onze samenleving. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw werd er minderwaardig naar gekeken. De term bijstandstrekkers vierden in die dagen hoogtij.  Tegenwoordig, met de huidige recessie en nieuwe inzichten, blijkt het meer een vanzelfsprekende verloren groep te gaan worden. Met als belangrijkste concurrenten, de Polen, Bulgaren en Roemenen, die het laagst betaalde werk overnemen.

Al enige jaren werk ik voor de grote gemeentelijke belastinggeld uitgever de afdeling Werk en Inkomen in Utrecht. Ik ben daar coach, werkcoach, klantmanager, werkmatcher.... Kortom ik help mensen aan het werk te komen, zowel individueel- als in groepsverband.

Bij de afdeling Werk en Inkomen, de oude Sociale Dienst dus. Of onder ons: De Soos.

Een aantal klanten, de bijstandstrekkers, zijn draaideur gevallen, maar de meeste zitten al jaren in de bijstand. Het is een soort patroon waar meerdere gemeenten in Nederland mee te maken hebben. Het lijkt wel of er geen oplossing voor handen is. Aangezien we met bakken geld uitgeven aan die mooie droevige en soms ook vrolijke mensen die niet echt productief blijken te zijn en waar een "vlekje" al snel te bespeuren valt.

Een vlekje ja. Dat is namelijk de gangbare taal bij ons. Een mens met een "vlekje" blijkt een afstand tot de arbeidsmarkt te hebben.Welke afstand is een goede vraag? Tegenwoordig met de huidige recessie, verschuifd het vlekje wat naar achteren. Studenten die van school komen en een baan vinden hebben volgens, De Soos, geen vlekje. Maar als het leven je een beetje tegenstaat, maken we er eentje.

“Beautiful Losers”, zong ooit Leonard Cohen!

Wat is er ook mis om in het leven zo af en toe te verliezen. Het lijkt wel of al op de basisschool van mijn dochter en zoon dat niet meer begrepen wordt. Cito-toets wordt al in groep 2 afgenomen, zijn wij daar niet in beetje in doorgeschoten? Of gaan we hard hollend China achterna?

“Fouten maken mag, maar dan weer niet teveel”. “Je moet wel meekomen hoor!” Een paradox waar ik zo een twee drie niet uit kan komen.

De prestatiemaatschappij is ook doorgedrongen bij De Soos, al weet ik niet of dat presteren heet. Geld uitgeven aan mensen die niet echt in het huidige systeem passen of willen passen. De trend is nu om met behoud van een uitkering “onbetaald” via een re-integratiebedrijf de bijstandstrekkesr werk te laten verrichten. Op zich een nobel streven lijkt mij. Bijstandstrekkers eindelijk aan het werk. Eindelijk gerechtigheid.

De kosten lopen toch voor de baten uit. De bijstandsgerechtigde gaat investeren in zijn baan en 9 maanden later heeft hij een betaalde baan gevonden. Mooier kan het bijna niet!

We vergeten er wel bij te zeggen, dat die baan niet te vinden is. In de huidige recessie niet, maar ook in tijden van hoogconjunctuur niet. Bijstandstrekkers zijn geen standaard personen, hij of zij heeft zijn eigen tempo en levensvisie.

“Verplichten dan maar en sanctioneren, dan zullen zij wel zien wat werken is.” Wordt er vaak door de samenleving geroepen.

Voor het personeel niet leuk en voor de klant weer een dikke teleurstelling.

Gemiddeld traject: kost tussen de € 5000, - en € 12000, -. Grote kans dat het bedrag niet benut wordt waar het is voor bedoeld. Namelijk uit de uitkering komen, is echter veel minder dan 50%.

Een bedrag waar werkend Nederland een doorstart in de loopbaan zou kunnen maken.

Zelf heb ik ooit, begin jaren negentig, een uitkering mogen ontvangen.

De eerst weken ging ik keihard solliciteren, maar na een maand begon het solliciteren al te verslappen. Toen al geen begeleiding en nu bij het UWV de eerst drie maanden geen begeleiding. Wat willen wij nu eigenlijk?  We wilden toch gaan concurreren met de Indiërs en Chinezen? Hoezo geen begeleiding de eerste drie maanden? Of heeft begeleiding naar een baan geen zin. Heeft het überhaupt wel zin om te re-integreren?

Ondertussen krijgt mijn zoon ( 6 jaar) bijles en moet een keer per week naar ( kinder) fysiotherapie omdat we (school) bang zijn dat hij anders de boot gaat missen.

Ook mijn klanten bij De Soos, de bijstandtrekkers, gaan ondertussen naar verschillende trajecten. Sommige klanten presteren het om drie trajecten van rond de 12.000 euro in twee jaar op te maken. Ondertussen loopt hun uitkering van circa € 15000,- bruto per jaar gewoon door.

Tel uit je verlies!

Deze trajecten worden ingekocht door de klantmanager/werkcoach van de gemeente. Niemand controleert ze. Weggegooid geld dus. Maar “ik” als werkcoach doe gewoon mijn werk en het salaris stroomt elke maand lekker binnen. Mij hoor je dus niet klagen!

Mijn zoon heeft geen idee wat hij wil worden. Ik zelf ook niet als ik hem zo zie stoeien. Zijn onschuldige oogjes vliegen alle kanten op, zijn handjes flapperen met hem mee. “Super Mario”, een computerspelletje, is nu bij hem “hot”. En wat is daar ook mis mee? Mijn zoon wint de hoofdprijs met gaming al gaat het lezen nogal stroef. Lol heeft hij zeker wel, vooral als zijn vader van hem wil winnen.

Kansloos ben ik bij hem en zo hoort het ook.

Mijn lieve jongen is oké zoals hij is. Niets meer en niets minder. Hij is een verrassende frisse jongen die niet van standaard procedures houdt. Heel gezond! Loopbaan of geen loopbaan, punt.

Net zoals een aantal klanten die de maatschappij alleen maar geld kosten, zijn het soms ook uitdagende geesten die toch voor verrassende wendingen kunnen bezorgen. Hoe klein dan ook.
Mensen met echte primaire emoties, die soms hele leuke hobby’s hebben. Inderdaad van ons geld.

De man die mij verweet dat ik werkte

Een paar jaar geleden ontmoette ik een man die nooit in Nederland heeft gewerkt, behalve dan 2 dagen in de schoonmaak. Deze man vindt het bespottelijk dat er zoveel mensen werken:

“Ga toch een boek lezen over Gerard Reve, Celine, of lees iets over filosofie, ontwikkel je, maak plezier”, hij kijkt me daarbij dwingend aan. “Wat ben je hier Godsnaam aan het doen. Wat vermijd je eigenlijk? Moet je niet bij je kinderen zijn, je hebt daarvoor toch gekozen?”

Verrassende wendingen en leerzaam en ik zie de humor er ook nog van in. Vraag me af hoe het met deze meneer vergaat en wat hij aan het doen is, of juist niet aan het doen is. Hij weigerde medicijnen te slikken, in de wandelgangen werd hij een zorgmijder genoemd. Hij deed niemand kwaad. We betalen hem wel elke maand geld uit.!

Natuurlijk kan werk gezond zijn. Je wordt er welvarender van en voor je sociale contacten is het soms ook meegenomen.

Waarom gaat deze man niet aan het werk? Verplicht desnoods. Vaak gaat het al mis in de eerste week. Komen te laat of gedragen zich vanuit een minder gangbare norm. Wat doe je eraan? Uitkering stoppen. Kan in Nederland niet. Echt! Drie maanden lang kan de uitkering gekort worden. Daarna moet de uitkering weer gaan lopen, als de klant er natuurlijk om vraagt. Iedereen heeft dus recht op een uitkering of je nu wel of niet wilt werken.

Maar geld geven aan mensen die al geld kosten, een uitkering plus een re-integratietraject en daarna gewoon weer in de bijstand verschijnen, mwah. Niet echt effectief lijkt me. We kunnen met onze centen wat wel wat anders gaan doen.

Zorg dan voor een basisinkomen en we praten nergens meer over. Een basis inkomen, misschien toch niet zo'n gek idee.

Ooit een plan van Frits Bolkestein, (ex) fractievoorzitter van de VVD. Hele plan ligt in de ijskast. Waarom eigenlijk?

Lijkt me best wel wat.